مته آهن و انواع آن
مته آهن و انواع آن یکی از پرکاربردترین ابزارآلات هستند که احتمالا تا بهحال نام آنها را شنیدهاید. این ابزارها با استفاده از نیروی چرخشی کار کرده و بسیاری از نیازها را در صنایع متنوع برطرف میکنند؛ زیرا در انواع مدلها و اندازههای مختلف ساخته میشوند.
به طور کلی، مته ابزاری آهنی مخصوص سوراخ کردن میباشد که بر روی نوک آن شیارهایی طراحی شده که سبب برش کاری راحتتر میشود.
اگر در شغل خود با ابزارآلات مختلف در ارتباط هستید، آشنایی با مته آهن و انواع آن در کنار کاربردهای آن میتواند برای شما بسیار مفید بوده و کارایی بالایی داشته باشد. به همین دلیل در این مقاله قصد داریم به بررسی این موضوع بپردازیم؛ با ما همراه باشید.
مته چیست؟
یکی از مهمترین و معروف ترین ابزارهایی است که برای سوراخ کردن اشیا و سطوح مختلف مورد استفاده قرار میگیرد. مته یک قطعه فلزی صنعتی بوده و حتما باید بر روی دریل سوار شود تا بتواند کار خود را انجام دهد. متهها دارای انواع متفاوتی هستند که با توجه به نوع سطوح و موقعیتهای مختلف طراحی و تولید میشوند.
آشنایی با ساختار مته آهن
مته دارای قسمتهای مختلفی است که هر کدام کارایی خاصی دارند. این اجزا و قسمتها عبارتند از:
- بدنه مته: قسمتی که بر روی آن شیارهای مته قرارگرفته است، بدنه آن نامیده میشود. این قسمت وظیفه ایجاد سوراخ را دارد. عمق سوراخ، به اندازه طول بدنه مته و زاویه سر مته آهن بستگی دارد.
- دنباله مته: قسمت انتهایی مته که در درون دریل قرار میگیرد، دنباله مته نام دارد. با توجه به این موضوع میزان کوتاهی و یا بلندی دنباله، باعث ایجاد مدلهای متفاوتی از متهها میشود.
- شیار مته: به زاویه مته که روی بدنه مته قرار دارد و باعث خارج شدن برادهها از درون سوراخ ایجاد شده میشود، شیار مته میگویند.
- جان مته: به فاصله بین دو شیار مته، جان مته میگویند. جان مته متناسب با کاربرد مته، دارای اندازههای مختلفی میباشد.
- لبه اصلی مته: به دو لبهای که بر روی نوک مته قرار دارند، لبه اصلی مته گفته میشود. این لبهها نقش بسیار ویژهای در سوراخ کردن سطوح و برداشتن برادهها دارند.
مته آهن و انواع آن
متهها دارای مدلهای متفاوتی هستند که هر کدام از این مدلها، در قسمتهای مختلف با یکدیگر متفاوت هستند. به طور مثال تفاوت در اندازه جان مته، سبب ایجاد کاربردهای مختلفی درمتهها میشود. هر کدام از مدلهای خاص مته، مناسب انجام کاری متفاوت است. درضمن متهها در اندازههای مختلفی ساخته میشوند که هر کدام از این اندازهها دارای استقامت متفاوتی میباشند. معمولا نوع و استقامت مته، مناسب با سطحی که قرار است سوراخ شود، انتخاب میشود. در ادامه با مته آهن و انواع آن در کنار کاربردهایشان آشنا میشویم!
1. مته استیل
مته استیل، همانطور که از نامش پیداست، از جنس استیل ساخته میشود. برای ساخت این متهها، معمولاً از فولاد ضد زنگ استفاده میشود. نحوه ساخت آنها به این صورت است که فولاد ضد زنگ برش خورده و به شکل مته تراشیده در خواهد آمد.
متههای استیل با دو نوع فولاد ابزاری و ساختمانی ساخته میشوند. این دو جنس فولاد، معمولاً دارای استحکام مختلفی هستند. بستگی به سختی سطحی که قرار است با استفاده از مته سوراخ بشود، باید یکی از این دو نوع مته استیل انتخاب شود. فولاد ساختمانی، دارای مقاومت بیشتری میباشد؛ اما فولاد ابزاری، ابزار مناسبی برای استفاده در سطوح سرد و یا بسیار داغ است.
2. مته ته کونیک
متههای ته کونیک دارای مصارفی صنعتی هستند و تنها بر روی دریلهای بزرگ قرار میگیرند و نمیتوان آنها را بر روی دریلهای دستی و خانگی نصب کرد. این متهها در سایز بین 6 تا 100 میلیمتر ساخته میشوند. این متهها به صورت معمول گرمای بیشتری در هنگام کار تولید خواهند کرد. برای اینکه این متهها عمر و دوام بیشتری داشته باشند بهتر است که هنگام استفاده از آنها حتما از دور پایین دریل استفاده کنید.
- کونیک به چه معناست؟ کونیک یا مورس کونیک نوعی ماده است که در برخی آلیاژها استفاده میشود تا مقاومت رادیالها را افزایش بدهد.
به طور کامل متههای فلز به دو دسته ته کونیک و ته گرد تقسیمبندی میشوند. به آن بخش از مته که به دریل متصل میشود ته مته گفته میشود. ته متهها تا قطر 13 میلیمتر گرد هستند تا در سه نظام سایز 13 میلی متر بتوانند قرار بگیرند. در متههایی با قطر 20 میلی متر نیز انتهای مته کمی باریکتر میشود تا مته به درستی در سه نظام قرار بگیرد. به این معنی است که قطر متههای بزرگتر از 13 میلیمتر باریکتر ساخته شده تا بتوانند در سه نظام 13 میلیمتر که مصرف عمومی دارند جا بگیرند.
مته ته کونیک نیز از سایز 13 میلیمتر به بالا دارای نقطه اتصال به دستگاه به صورت کونیک میباشد و معمولا در دریل ستونی و دستگاه تراش این نوع مته ته کونیک کاربرد بیشتری دارد.
3 .مته برنجی و مته مس
برنج و مس دو آلیاژی هستند که برای سوراخ کردن سطح آنها از انواع مدلهای مته استفاده میشود. معمولا این دو آلیاژ به نسبت آهن و فولاد از مقاومت کم تری برخوردار هستند، پس از مته های با استقامت و سختی کمتر برای سوراخ کردن این فلزات استفاده میشوند. البته باید به این نکته نیز توجه داشت که برای سوراخ کردن فلزات نباید از مته های الماسه دار استفاده کنید. زیرا دمای ایجاد شده میتواند مته را ذوب کند و آن را بسوزاند.
4. مته آهن
مته آهن مته ای می باشد که برای سوراخ کردن سطوح آهنی مورد استفاده قرار میگیرد. بسته به نوع و سختی سطح آهنی از مدلهای مختلف مته آهن استفاده میشود. برای سوراخ کردن سطح آهنی، از مته با آلیاژهای متفاوتی استفاده میشود که هر کدام از این آلیاژها دارای مقاومت متفاوتی هستند. برای سطوح آهنی ضعیف، از مته های معمولی که در بازار عرضه میشود استفاده میشود. متههای آهن، به سه دسته مختلف تقسیم میشود اولین دسته از این متهها، متههای معمولی می باشند که معمولاً در بین مردم شناخته شده تر هستند و برای سطوح آهنی ضعیف استفاده میشود. دسته دوم از متههای آهن، متههای hss می باشند که بسیار پرکاربرد هستند، این متهها برای سوراخ کردن فولاد و استیلهایی که سختی کمتری دارند به کار میروند. دسته سوم از متههای آهن، مته کبالت می باشد این مته دارای سختی بسیار زیادی است و برای فلزات سخت مورد استفاده قرار میگیرد.
5. مته کبالت
یکی از انواع مته آهن، مته کبالت است. این متهها، از آلیاژی از جنس کبالت تولید میشوند. فلز کبالت، دارای استقامت بسیار بالا و مستحکمی است که باعث میشود در سوراخ کردن سطوح سخت، مته آسیب نبیند و کار سوراخ کردن سطوح سخت به راحتی انجام شود. به دلیل مقاومت بالای این مدل متهها، معمولاً برای سوراخ کردن سطوح آهنی از مته کبالت استفاده میشوند.همچنین مته آهن کبالت دار، دارای دمای ذوب بالایی می باشند که در هنگام سوراخکاری با دمای بالا به آنها آسیبی نخواهد رسید. متههای کبالت، معمولاً دارای استقامت بسیار بالایی می باشند و به هیچ وجه خم نمیشوند. اما شکستگی در متههای کبالت روندی بسیار زیاد است و معمولا زمانی که به این متهها فشار زیادی وارد میشود، میشکنند.
6. مته HSS
7. مته الماسه
یکی دیگر از انواع مته آهن مته الماسه می باشد. این متهها به این دلیل الماسه نامیده میشوند که زائدهای الماسی شکل بر روی نوک آنها طراحی شده است. بیشتر این زائده از جنس فولاد کاربید و یا تگستن کاربید است. فولاد کاربید دارای مقاومت و سختی زیادی می باشد که باعث میشود از این مته برای سوراخ کردن سطوح بسیار سختی مانند سنگ و بتن استفاده شود. نکته موثر در هنگام استفاده از این متهها، این است که برای سوراخ کردن فلزات و یا سطوح فلزی، نباید از مته الماسه استفاده کرد. زیرا فولاد کاربید دارای نقطه ذوب پایینی هست و در هنگام سوراخ کردن فلزات ذوب میشود و دچار سوختگی مته می شود و غیرقابل استفاده خواهد شد. انواع سایز مته الماسه با قطر های متفاوتی در بازار موجود است که معمولا بین 3 تا 16 سانت و برخی بلند تر می باشد. و برای بعضی از مواقع که نیاز به مته های بلند دارید مورد استفاده قرار میگیرد.
مته الماسه به صورت مارپیچ ساخته و طراحی شده و نوک آن دارای یک سری الماسه 8 شکل که به آن مته دو الماسه می گویند می باشد و برخی از نوک مته الماسه دارای دو الماس هشت شکل عمود بر هم می باشند که به آن مته چهار الماس می گویند. الماس ها در نوک مته قرار دارند که از جنس سخت کاری شده تولید شده اند و هر چه نوک آن از باکیفیت ترین آلیاژها ساخته شود مته از طول عمر بیشتری برخوردار است و سوراخ کاری اسان تری را انجام می دهد. مته الماسه با توجه به سختی الماس به چند دسته تقسیم بندی می شوند تا با سختی های مختلف بتوانند سرامیک ، کاشی ، بتن و.. را سوراخکاری کنند.
شیارهایی که روی مته الماسه ایجاد و طراحی شده دارای فاصله و اندازه های یکسانی می باشند اما اگر در بین این شیارها خط های نازک به موازات هم دیدید یعنی این شیارها عمل خاک برداری را نیز انجام می دهند ، خاک هایی که پس از سوراخکاری ایجاد می شوند به راحتی به بیرون توسط این شیارها خارج می شوند. درضمن مته الماسه دارای قطر ، طول و یا عمق متفاوتی می باشند.
تفاوت مته 4 شیار و 2 الماس و 4 الماس
مته چهارشیار در دو مدل دو الماس و چهار الماس ساخته میشوند. هرکدام ازین دو مته دارای کاربردهای مختلفی هستند و هر کدام از آنها برای کارهای متفاوتی مورد استفاده قرار میگیرد.مته چهار شیار دو الماس، دارای دو زائده فولاد کاربید و یا تنگستن کاربید بر روی نوکشان هستند. از این متهها به علت قدرت بالا، برای سوراخ کردن دیوارها استفاده میشود. نوع چهار الماس متههای چهار شیار، دارای چهار زائده کاربیدی بر روی نوک مته است. معمولاً مدل چهار الماس مته چهار شیار، دارای قدرت نفوذ بالاتری است و برای سطوح محکمتر و سخت تر از انواع چهار الماس این متهها استفاده میشود.
8. مته پنج شیار
نوع دیگری از متهها وجود دارد که با نام مته 5 شیار شناخته میشود. مته های پنج شیار، یکی از انواع متههای الماس می باشند و دارای سری با فلز فولاد کاربید و یا تنگستن کاربید ساخته می شوند. بدنه این متهها، از جنس فولاد است که در برابر فشار و سایش مقاومت بسیار بالایی دارد. معمولاً از متههای پنج شیار، برای انجام کارهای ساختمانی هم چون سوراخ کردن بتن استفاده میشود. این متهها حاوی طول یک متر و قطر هایی متفاوت هستند که افراد میتوانند مناسب با نیازهایی که دارند یکی از قطرهای این مته را انتخاب کنند. این مدل متهها در قطرهای هیجده میلیمتر تا چهل میلیمتر ساخته میشوندو در بازار عرضه شده اند. بدیهی است که هرچقدر قطر این متهها بیشتر باشد این متهها از دوام بالاتری نیز برخوردار هستند.
این نوع مته سایز بزرگتری نسبت به مته های 4 شیار دارند و با استفاده از دریل های بتن کن پنج شیار که از قدرت بالاتری برخوردارند قابل استفاده می باشند.
راهنمای خرید مته
انتخاب جنس مته
در انتخاب جنس مته باید توجه ویژه ای داشت،اگر کاربر آن را درست انتخاب نکند ممکن است موجب شکستن مته و یا حتی ممکن است به دریل نیز صدمه وارد کند.جنس مته بسته به نوع کاری که انجام میدهید و قطعه ای که قرار است با آن سوراخ شود، انتخاب می شود.
نوع سه نظام
سه نظام دریل نام وسیله ای است که افراد فنی با آن مته ها را به سر دریل ها متصل می کنند. در واقع سه نظام یکی از انواع گیره است. این دستگاه جهت بستن و نگهداشتن قطعه کار با مقطع گرد و یا چند ظلعی استفاده می شود. این دستگاه در سایز های مختلفی طراحی و تولید و در ضمن دارای فک های قابل تنظیم می باشد.
سایز بندی انواع مته
مته ها دارای انواع سایز های مختلفی هستند. معمولا سایز بندی مته ها از1 تا 80 مختلف است. انواع سایز مته دریل شامل کوچکترین آن اندازه ای حدود 0.24 دارد و سایز 80 است. مته هایی وجود دارد که سایز بندی آن ها از a تا z نام گذاری شده اند که هر کدام دارای شماره مته مخصوص به خود هستند. این مته ها معمولا در سایز a دارای قطر 5.94 که کوچک ترین سایز مته است و سایز z که قطری با 10.49 دارد به عنوان بزرگ ترین نوع مته شناخته می شود.
- نرجس عبدلی
- تیر 4, 1403
- 56 بازدید